Wobec stwierdzenia niezbędności pewnych składników mineralnych powstaje zagadnienie, na czym polega ich rola w organizmie roślinnym i jak objawia się brak tych składników na pokroju roślin?
Azot wchodzi w skład budowy białka, z którego zbudowana jest plazma komórki roślinnej, ta najistotniejsza część rośliny, która jest podścieliskiem wszelkich zjawisk życiowych. Bez azotu budowa rośliny jest niemożliwa. W suchej substancji zbóż znajduje się około 2 – 3% azotu, tzn. tyle, ile wszystkich składników popiołowych razem. Rośliny rozwijające się w glebie ubogiej w azot są jasnożółte, o wąskich liściach, nikłe. Azotu roślina potrzebuje już w pierwszych stadiach do rozwoju jej organów wegetacyjnych: pędów, liści, korzeni, kwiatów i nasion. Przy głodzie azotowym cała roślina wyrasta o zmniejszonych rozmiarach. Roślina należycie zasilona związkami azotowymi wyrasta bujnie o szerokich ciemnozielonych liściach.
Azot w glebie znajduje się przeważnie w połączeniu z próchnicą, z niej powoli oddziela się w formie amoniaku, który bądź to w tej formie, bądź to jako azotany przechodzi do rośliny. Gleby bogate w próchnicę są też i bogate w azot.
Fosfor również wchodzi w połączenia z rożnymi związkami białkowymi. Zwłaszcza białka jąder komórkowych bogate są w fosfor. Przeważna część fosforu w zbożach przechodzi do kłosów i bierze udział w budowie ziarna. To też na glebach ubogich w fosfor, ziarna zbóż nie wypełniają się należycie, są chude i wskutek tego plony są niskie mimo, że rozwój całej rośliny jest dość dobry. Niskie omłoty zboża wskazują na brak fosforu w glebie. Jednak już podczas wegetacji brak fosforu zdradza się tym, że proces dojrzewania opóźnia się, gdyż ziarno nie może się należycie wypełnić. U buraków zasilenie roślin fosforem ma ten dodatni skutek, że chroni młode rośliny przed zgorzelą. W glebie kwas fosforowy ulega związaniu przez sole wapniowe, a zwłaszcza przez związki żelaza, dlatego na glebach bogatych w żelazo rośliny silnie reagują na nawozy fosforowe.
Potas również potrzebny jest do budowy komórki roślinnej. To też brak tego składnika występuje u zbóż, niekiedy w pierwszych stadiach rozwoju. Widzi się niekiedy na glebie wyczerpanej jak pierwsze listki jęczmienia żółkną na końcach, wreszcie przy silnym braku potasu rośliny obumierają. Często występuje to na glebach próchnicznych, które szczególnie wrażliwe są na nawóz potasowy. Przy braku potasu takie żółknienie liści występuje również na burakach, tytoniu, ziemniakach, grochu, a także i trawach. Szczególnie dużo potasu wymagają rośliny, które gromadzą dużo skrobi (mączki) i cukru, a więc ziemniaki, buraki. Bardzo wdzięczne za nawożenie potasowe są łąki i pastwiska.
Wapń służy przede wszystkim jako środek do odkwaszania gleby, gdyż silna kwasota jest szkodliwa dla roślin. Pod wpływem wapna gleba staje się czynną, ciepłą, przewiewną, co dla wielu roślin jest bardzo pożądane i na co rośliny uprawne silnie reagują.
Roślina wydać może plon pełny tylko wtedy, jeśli znajdzie w zdrowej glebie te wszystkie składniki, które są jej potrzebne do rozwoju. Rolnik dbać powinien, by rola jego zasobna była we wszystkie części odżywcze, aby rośliny nie cierpiały głodu.